ROK SZKOLNY 2017/2018

Kolejna edycja Eksperymentu Eratostenesa miała miejsce 21 marca 2018 roku. Pracę rozpoczęliśmy od wyznaczenia dokładnej pory naszego lokalnego południa. Wykorzystaliśmy w tym celu aplikację Stellarium. 21 marca przy bezchmurnym niebie grupa uczniów klasy 7c pięciokrotnie wykonała pomiary cienia metrowego kija.

Skontaktowaliśmy się z czterema chorwackimi szkołami i wymieniliśmy nasze pomiary. Kolejny krok to obliczenie obwodu Ziemi:)

Po wykorzystaniu danych otrzymanych ze Szkoły Podstawowej nr 6  w Varazdin uzyskaliśmy wynik 36 532,91 km. Informacje ze Szkoły Podstawowej  Mate Lovraka w Kutinie dały nam wynik 36 148,06 km. Wyniki ze Szkoły Podstawowej w Drnje pozwoliły na obliczenie przybliżonego obwodu Ziemi, który wyniósł 44 500,67 km, a dane ze Szkoły Podstawowej w Jursici dały nam wynik 45 447,16 km.

EKSPERYMENT ERATOSTENESA - MARZEC 2018

 

Mierzenie obwodu Ziemi za pomocą cienia rzucanego przez metrowy gnomon w lokalne południe odbywa się na całym świecie. Dzięki  pracy opiekuna grupy w międzynarodowej grupie GLOBAL MATH, otrzymaliśmy zdjęcia z tego wydarzenia z Peru i Palestyny!

Iwona Kowalik

 

 

WRZESIEŃ 2017

Mimo problemów technicznych organizatorów w Grecji, przystąpiliśmy po raz drugi do akcji "Eksperyment Eratostenesa".  Niestety tym razem 22 września niebo nad Wrocławiem było zachmurzone, więc aby zdobyć dane do obliczeń wykorzystaliśmy polską aplikację Eratostenes. Po wyznaczeniu odległości między Wrocławiem a chorwackimi miejscowościami, z którymi już współpracowaliśmy, otrzymaliśmy wynik - nasza przybliżona długość równika wyniosła od  45015 km do 47375 km. TYm razem nasze wyniki okazały się zbyt mało dokładne. Mamy nadzieję, że w marcu, podczas kolejnej edycji wydarzenia, uda nam się uzyskać dokładniejsze pomiary. 

Iwona Kowalik

 

ROK SZKOLNY 2016/2017

21 marca 2017 roku, po raz kolejny szkoły na całym świecie mogą zaangażować się w ciekawe wydarzenie - Eksperyment Eratostenesa. Eksperyment pozwala na wyznaczenie przybliżonego obwodu Ziemi. Nazwa eksperymentu pochodzi od imienia jego twórcy- Eratostenesa, wszechstronnego uczonego: matematyka, geografa, filozofa, a także poety i znawcy literatury.  Pełnił najwyższe w starożytnym świecie naukowym stanowisko dyrektora Biblioteki Aleksandryjskiej. Zajmował się m.in. liczbami pierwszymi, odkrył używany czasem po dziś dzień algorytm znajdowania tych liczb i udowodnił, że liczb pierwszych jest nieskończenie wiele.

 

W starożytnej Grecji kulistość Ziemi była dość powszechnie uznawana. Pierwszego wiarygodnego pomiaru jej obwodu dokonał Eratostenes około roku 230 p.n.e. Wyznaczył  wysokość Słońca w Aleksandrii w dniu przesilenia letniego, mierząc długość cienia rzucanego przez wysoki obelisk. Wiedział też, że w tym samym dniu w mieście Syene (obecnie Assuan) Słońce oświetla dna studni, czyli świeci dokładnie pionowo. Odległość między miastami oszacował według czasu, w jakim przybywała ją karawana wielbłądów. Wyliczył  obwód Ziemi na 250 000 stadionów. Niestety nie wiemy dokładnie, ile wynosiła starożytna miara długości "stadion". Według najczęściej przyjmowanej wartości "stadion = 192m",  obwód Ziemi wyniósłby 48 000 km.
Pomiar obwodu Ziemi przez Eratostenesa zastał zaliczony do 10 najpiękniejszych eksperymentów fizyki w ankiecie ogłoszonej w roku 2005, Światowym Roku Fizyki, wśród fizyków z całego świata. Jego metoda stosowana jest do dziś, z modyfikacjami zapewniającymi zwiększenie dokładności pomiarów.

Do udziału w tegorocznym wydarzeniu zgłosiło się 1100 szkół z 38 krajów.

Aby wykonać eksperymet należy nawiązać kontakt ze szkołą, która leży na tej samej lub zbliżonej długości geograficznej, aby uzyskać pomiary z dwóch miejsc. Naszym partnerem jest szkoła podstawowa w Novska w Chorwacji. Obie szkoły muszą najpierw znaleźć czas lokalnego południa. W tym celu można się posłużyć aplikacją Stellarium. Oto dokładna pora południa we Wrocławiu:

Następnie należy wyznaczyć odległość w linii prostej między obiema miejscowościami. Posłużyliśmy się MapMaker Interactive:

Odległość wynosi 646,84km.

Zadaniem, które należy wykonać 21 marca, jest zmierzenie w lokalne południe cienia gnomonu o długości 1 metra, aby wyznaczyć w stopniach wysokość Słońca nad horyzontem.

21 marca od rana z niepokojem obserwowaliśmy niebo, które niestety długo pozostawało zachmurzone. Gdy około godziny 11.00 zaczęło się przejaśniać i zza chmur wyłoniły się pierwsze promienie Słońca, nasza grupa natychmiast wybiegła na szkolne podwórko, aby sprawdzić, czy będzie już widoczny cień naszego gnomonu. Cień był! Mogliśmy rozpocząć pomiary. Zmierzyliśmy długość cienia kilka razy, a potem jeszcze kilka w lokalne południe. Z tablic matematycznych odczytaliśmy wysokość Słońca - wyniosła w lokalne południe 50^o42'. Nasze wyniki wysłaliśmy także do kilku chorwackich szkół, które zaprosiły nas do współpracy. Otrzymaliśmy także rezultaty Ich pomiarów.

Kolejny etap to wykorzystanie danych do obliczenia obwodu Ziemi!

22 marca, gdy otrzymaliśmy od partnerów wszystkie potrzebne dane, przystąpiliśmy do obliczeń. Do wyliczenia obwodu Ziemi potrzebowaliśmy wysokości Słońca w dniu pomiaru z dwóch miejscowości, leżących na zbliżonej długości geograficznej,  wyrażonej w stopniach i ewentualnie minutach oraz odległości między tymi miejscowościami. Otrzymaliśmy dane z 5 chorwackich szkół z miejscowości: Novska, Jursici, Ogulin, Grohote i Koprivnica. Uczestnicy wyznaczyli brakujące odległości korzystając z aplikacji MapMaker Interactive, a następnie do podanego wzoru podstawili dane z poszczególnych szkół. Uczniowie mieli okazję zamieniać minuty na stopnie (nowa umiejętność), odejmować ułamki dziesiętne lub stopnie i minuty, mnożyć ułamki dziesiętne, dzielić przez ułamki zwykłe i zamieniać liczby mieszane na ułamki niewłaściwe. Do obliczeń wykorzystywaliśmy kalkulatory.

Obwód Ziemi wynosi 40 041,455km. Najdokładniejszy wynik otrzymaliśmy na podstawie informacji z Grohote: 40 575,67km; z miejscowości Nowska: 40 926,9474 km; z Ogulina: 42 054,9474km; a z Jursici: 45 508,42 km. Najmniej dokładny wynik uzyskaliśmy na podstawie danych z Koprivnicy: 32 715,1923km.

Eksperyment zakończony! To ciekawe wydarzenie umożliwiło nam zdobycie nowych umiejętności, poznanie nowych aplikacji i współpracę z uczniami z Chorwacji.  Dziękujemy wszystkim szkołom, które zechciały z nami podzielić się otrzymanymi wynikami pomiarów. Poniżej prezentujemy zdjęcia z tych szkół. Mamy zamiar uczestniczyć w kolejnych edycjach eksperymentu.

 

Iwona Kowalik